birleşmiş milletler güvenlik konseyi ne demek?

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), Birleşmiş Milletler'in üye ülkeler arasında güvenlik ve barışı korumakla yükümlü en güçlü organı. Birleşmiş Milletler'in diğer organları sadece tavsiye kararı alabilirken, Uluslararası Adalet Divanı ile birlikte bağlayıcı karar alma yetkisine sahip iki Birleşmiş Milletler organından biridir. Bu bağlayıcılık, üye ülkelerin tamamına yakını tarafından imzalanmış olan Birleşmiş Milletler Antlaşması'nda açık bir şekilde belirtilmiştir.

Üyeler

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, 15 üye ülkeye sahiptir. Bu ülkelerden beş tanesi daimi üye, on tanesi ise seçilmiş üyelerdir. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin daimi üyeleri, aynı zamanda Birleşmiş Milletler'in kurucu üyeleri olan Rusya ve Çin, SSCB ve Çin Cumhuriyeti'nin halefleri olarak, konsey tarafından tanınmışlardır. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde, kararları veto etme hakkı bulunan daimi üyeler Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Fransa, Çin Halk Cumhuriyeti ve Rusya ile on geçici üye ülke bulunur. Dönüşümlü 10 üye ülke her iki yılda bir Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda yapılan seçimlerle belirlenir. Konsey Başkanlığı ise ayda bir üye ülkeler arasında el değiştirir.

Birleşmiş Milletler'in üyeleri, örgütün hızlı ve etkili hareket etmesini sağlamak için, uluslararası barış ve güvenliğin korunmasında başlıca sorumluluğu Güvenlik Konseyi'ne bırakırlar ve bu sorumluluk gereğince görevlerini yerine getirirken Güvenlik Konseyi'nin kendi adlarına hareket ettiğini kabul ederler.

Güvenlik Konseyi, bu görevleri yerine getirirken Birleşmiş Milletler'in Amaç ve İlkeleri'ne uygun hareket eder. Bu görevleri yerine getirebilmesi için Güvenlik Konseyi'ne verilmiş belirli yetkiler VI-VIII. ve XII. bölümlerde gösterilmiştir.

Daimi üyeler

<table> <thead> <tr class="header"> <th>Ülke</th> <th>Bölgesel Grup</th> <th>Mevcut temsilci devlet</th> <th>Eski temsilci devlet</th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td></td> <td>Asya-Pasifik</td> <td>(1971-)</td> <td><a href="Çin_Cumhuriyeti_(1912-1949)" title="wikilink">Çin Cumhuriyeti</a> (1946-1971)</td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td>Batı Avrupa ve Diğerleri</td> <td>(1958-)</td> <td>(1946-1958)</td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td>Doğu Avrupa</td> <td>(1992-)</td> <td>(1946-1991)</td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td>Batı Avrupa ve Diğerleri</td> <td>(1946-)</td> <td>—</td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td>Batı Avrupa ve Diğerleri</td> <td>(1946-)</td> <td>—</td> </tr> </tbody> </table>

Geçici üyeler

<table> <thead> <tr class="header"> <th>Yıl</th> <th><a href="Afrika" title="wikilink">Afrika Grubu</a></th> <th><a href="Asya-Pasifik" title="wikilink">Asya-Pasifik Grubu</a></th> <th><a href="Latin_Amerika" title="wikilink">Latin Amerika ve Karayipler Grubu</a></th> <th><a href="Batı_Avrupa_ve_Diğer_Devletler_Grubu" title="wikilink">Batı Avrupa ve Diğer Devletler Grubu</a></th> <th><a href="Doğu_Avrupa" title="wikilink">Doğu Avrupa Grubu</a></th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td>* </td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1966</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td>*</td> </tr> <tr class="odd"> <td>1967</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1968</td> <td>*</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1969</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1970</td> <td></td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1971</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1972</td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1973</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1974</td> <td></td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1975</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1976</td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1977</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1978</td> <td></td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1979</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1980</td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1981</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1982</td> <td></td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1983</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1984</td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1985</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1986</td> <td></td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1987</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1988</td> <td>*</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1989</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1990</td> <td></td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1991</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1992</td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1993</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1994</td> <td></td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1995</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1996</td> <td>*</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1997</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1998</td> <td></td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1999</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>2000</td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2001</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>2002</td> <td></td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2003</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>2004</td> <td>*</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2005</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>2006</td> <td></td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2007</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>2008</td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2009</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>2010</td> <td></td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2011</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>2012</td> <td>*</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2013</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>2014</td> <td></td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2015</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>2016</td> <td>*</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2017</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>2018</td> <td></td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td><a href="#fn1" class="footnote-ref" id="fnref1" role="doc-noteref">1</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2019</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>2020</td> <td></td> <td>*</td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> </tbody> </table> <section class="footnotes footnotes-end-of-document" role="doc-endnotes"> <hr /> <ol> <li id="fn1" role="doc-endnote"><a href="#fnref1" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> </ol> </section>

İşleyiş

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararları, üye ülkeler tarafından verilen bir önergenin, 15 üye ülkeden dokuzu tarafından kabul edilmesi ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Daimi Üyesi ülkelerden birinden ret oyu almamış olması şartıyla alınır.

Dünya barışına katkısı ve karşıt görüşler

Veto yetkisine sahip beş daimi ülke olan Amerika Birleşik Devletleri, Rusya, Çin, Fransa ve Birleşik Krallık aynı zamanda dünyanın en çok silah üreten ve pazarlayan ülkeleridir.¹ Dünya silah ticaretinin baş aktörlerinden oluşan Güvenlik Konseyi Ülkeleri'nin dünya barışına kalıcı katkıda bulunacak kararlar verebileceğine bazı çevreler şüpheyle bakmaktadır.

Kore Savaşı (1950) ve Körfez Savaşı kararları, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından onaylanmıştır.